Η Τεχνική 1…10V, για τη ρύθμιση έντασης φωτισμού (dimming) μέσω αναλογικού σήματος ελέγχου

Οι συσκευές ελέγχου  ρύθμισης έντασης φωτισμού (dimming) μέσω επαφών διασύνδεσης 

1…10 V, δηλαδή, μέσω αναλογικού σήματος ελέγχου έχουν καθιερωθεί ως πρότυπο στις σύγχρονες τεχνικές λύσεις του φωτισμού.

Η ρύθμιση της φωτεινής ροής των διαφόρων τύπων λαμπτήρων που ελέγχονται με την τεχνική κυμαίνεται σε ποσοστό από περίπου 10% μέχρι 100%, και πραγματοποιείται με τη χρησιμοποίηση μιας επιπλέον βοηθητικής γραμμής ελέγχου δύο αγωγών.

Η γραμμή αυτή ελέγχου συνδέεται  στους ακροδέκτες ελέγχου της συσκευής των 1...10V, που ουσιαστικά αποτελεί αναλογικό σήμα συνεχούς τάσης 10V, μέγιστης τιμής ρεύματος 0,6 mΑ ανά συσκευή. Για τον λόγο ύπαρξης του συνεχούς ρεύματος, πρέπει να τηρείται σχολαστικά η πολικότητα των συνδέσεων. Κατά τη μελέτη εγκαταστάσεων φωτισμού πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο μήκος της βοηθητικής γραμμής, ώστε να μην επέρχεται εξασθένηση σήματος.

Η βοηθητική αυτή γραμμή ελέγχου επιτρέπει μια μεγάλη ποικιλία διασυνδέσεων με αντίστοιχους χειροκίνητους διακόπτες ελέγχου, με συστήματα φωτισμού που ενεργοποιούνται με το φως της ημέρας, μέχρι και συνδέσεις σε σύγχρονα συστήματα διαχείρισης ενέργειας που λειτουργούν αποκεντρωμένα (π.χ. τεχνική ΚΝΧ) ή με τη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Η εφαρμογή της τεχνικής 1...10V, προϋποθέτει  ειδικό εξοπλισμό ηλεκτρονικών συστημάτων ελέγχου τα οποία με τη σειρά τους πρέπει να ανταποκρίνονται στο είδος των λαμπτήρων που πρόκειται να εξυπηρετηθούν. Έτσι, υπάρχουν  ηλεκτρονικά συστήματα τεχνικής 1...10V για λαμπτήρες:

►   φθορισμού σωληνωτού τύπου,

►   συμπαγών φθορισμού με ακίδες στην βάση τους,

►   εκκένωσης και φυσικά

►   LED.

Μορφή ηλεκτρονικού συστήματος 1…10V, με δύο εξόδους για τον έλεγχο λαμπτήρων LED

Τα πλεονεκτήματα από τη χρησιμοποίηση της τεχνικής 1...10V σε εγκαταστάσεις φωτισμού είναι:

---  η ελκυστική σχέση τιμής / απόδοσης,

---  η μείωση του κόστους φωτισμού και της κατανάλωσης ενέργειας στην εγκατάσταση,

---  η δυνατότητα ρύθμισης της φωτεινής ροής των διαφόρων τύπων λαμπτήρων σε ποσοστό από 10% μέχρι 100% και

---  η εφαρμογή του σε μεμονωμένες εγκαταστάσεις φωτισμού.

Γενικά στοιχεία ηλεκτροδότησης αναλογικών συστημάτων ελέγχου 1…10 V

Τα αναλογικά ηλεκτρονικά συστήματα με στοιχεία σύνδεσης 1 ... 10 V, δηλαδή, τα συστήματα με δυνατότητα ελέγχου ρύθμισης έντασης φωτισμού {λειτουργία dimming / DIM), συνδέονται:

1. στο δίκτυο με την γραμμή τροφοδοσίας ή ισχύος (230V) η οποία είναι 3 αγωγών (L, Ν, ΡΕ) και με

2. την γραμμή ελέγχου 2 αγωγών σύνδεσης για το αναλογικό σήμα – στην οποία υπάρχει πολικότητα – συμβάλει στη λειτουργία του ελέγχου της ρύθμισης της έντασης φωτισμού των λαμπτήρων για τους οποίους έχει επιλεγεί να προορίζεται.

Οι δύο αυτές γραμμές, τροφοδοσίας και ελέγχου με συνολικά 5 αγωγούς, μπορούν να οδεύουν μαζί και να είναι π.χ. καλώδιο 5 x 1,5 mm².

Παραστατική διάταξη συνδεσμολογίας αναλογικού ηλεκτρονικού συστήματος τεχνικής 

1…10V για τον έλεγχο και  ρύθμιση της έντασης φωτισμού (λειτουργία dimming) λαμπτήρα

Στη σύγχρονη τεχνική πλήρως αυτοματοποιημένων εγκαταστάσεων φωτισμού με την τεχνική στοιχείων σύνδεσης 1 ... 10 V, χρησιμοποιούνται αισθητήρια για να ελέγχουν το  επίπεδο φωτισμού ενός χώρου ανάλογα με το ποσό του διαθέσιμου φωτός της ημέρας (συνεχής έλεγχος φωτισμού), οπότε χρησιμοποιείται ο χωρίς κόστος χρήσιμος φυσικός φωτισμός.

Η εξοικονόμηση ενέργειας σε μια τέτοιου είδους λειτουργία αγγίζει μέχρι και το 45%.

Η δυνητική εξοικονόμηση άνω του 70% μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση αισθητήρων με αυτόματη απενεργοποίηση, ανιχνευτές κίνησης και αισθητήρες παρουσίας.

Ακόμη, το σύστημα τεχνικής 1...10V με την επιπρόσθετη  χρησιμοποίηση αισθητήρων για τον έλεγχο παρουσίας και τη μεταβολή της ρύθμισης έντασης φωτισμού (αυτοματοποιημένο dimming) στο χώρο που εγκαθίστανται, προφέρει σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες ελέγχου και διαχείρισης στον φωτισμό κτιρίων, στον οδοφωτισμό κ.λπ..

Η δυνατότητα μεταβολής της εκπεμπόμενης φωτεινής ροής των κάθε είδους λαμπτήρων με τη χρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών αναλογικών συστημάτων ελέγχου 1…10 V κυμαίνεται από  περίπου 10 μέχρι 100% αυτής.

Στο παρακάτω σχήμα δίνεται η μεταβολή της φωτεινής ροής,  δηλαδή, για δυνατότητα ελέγχου ρύθμισης έντασης φωτισμού (λειτουργία dimming) λαμπτήρων με τη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικού αναλογικού ηλεκτρονικού συστήματος  με στοιχεία σύνδεσης 1...10V.

Στην περιοχή από 3 V μέχρι 10 V, υπάρχει η μεγαλύτερη γραμμική μεταβολή της φωτεινής ροής του λαμπτήρα φθορισμού.

Γραμμική μεταβολή φωτεινής ροής από αναλογικό ηλεκτρονικού σύστημα  με στοιχεία σύνδεσης 1...10V, δηλαδή, για δυνατότητα ελέγχου dimming